صنعت AR/VR در حال تجربه رشد بیسابقهای است، به طوری که Statista پیشبینی میکند اندازه بازار جهانی تا سال 2026 به 48.8 میلیارد دلار برسد. در قلب این گسترش، یک جزء حیاتی وجود دارد که اغلب توسط کاربران نهایی نادیده گرفته میشود:ماژولهای دوربیناین سیستمهای کوچک اما قدرتمند "چشمها"ی دستگاههای AR/VR هستند که همه چیز را از ردیابی حرکت تا نقشهبرداری محیطی امکانپذیر میسازند. با پیشرفت فناوری غوطهوری، ماژولهای دوربین در حال تجربه نوآوریهای سریع برای برآورده کردن نیازهای تجربیات AR/VR واقعیتر، پاسخگوتر و قابل دسترستر هستند. در این مقاله، ما به بررسی تأثیرگذارترین روندهای کنونی در ماژولهای دوربین AR/VR و پیامدهای آنها برای صنعت میپردازیم. 1. کوچکسازی بدون کاهش عملکرد
یکی از چالشهای مهم برای تولیدکنندگان دستگاههای AR/VR، تعادل بین فرم فاکتور و عملکرد است. بهویژه، هدستهای AR اولیه، حجیم و ناراحتکننده بودند، عمدتاً به دلیل ماژولهای دوربین بزرگ. امروزه، روند بهطور واضحی به سمت کوچکسازی پیش میرود، که ناشی از تقاضای مصرفکنندگان برای دستگاههای سبک و قابلپوشیدن است که میتوانند ساعتها بدون ناراحتی استفاده شوند.
سازندگان پیشرو قطعات با استفاده از تکنیکهای پیشرفته میکروفابریکیشن به این هدف دست یافتهاند. به عنوان مثال، ماژولهای دوربین AR جدید Qualcomm دارای ابعاد فقط 5x5mm هستند که 40% کاهش اندازه نسبت به مدلهای سال 2022 را نشان میدهد. با این حال، این کاهش اندازه به قیمت عملکرد نیست. این ماژولهای مینیاتوری هنوز هم نرخ فریم بالایی (تا 120fps) و لنزهای با میدان دید وسیع (FoV) دارند که برای ضبط کامل محیط کاربر ضروری است.
تأثیر این روند در محصولات مصرفی مشهود است. هدست Quest 3 متا، که در سال 2023 منتشر شد، شامل چهار ماژول دوربین جمع و جور است که 30% کوچکتر از ماژولهای موجود در Quest 2 هستند، با این حال کیفیت عبور از آنها بهتر است. این کوچکسازی همچنین درهای جدیدی را برای عینکهای واقعیت افزوده، مانند XREAL Air 2، که طراحیهای شیکی مشابه عینکهای آفتابی معمولی دارند، باز کرده است، که این امر بهطور عمده به ماژولهای دوربین کوچک و با عملکرد بالا مربوط میشود.
2. پرش به سمت وضوح بالاتر و دامنه دینامیک
با پیشرفتهتر شدن محتوای AR/VR، کاربران انتظار دارند تصاویری که منعکسکننده زندگی واقعی هستند، ارائه شود و ماژولهای دوربین به این چالش با وضوح بالاتر و دامنه دینامیک پاسخ میدهند. دوربینهای سنتی AR/VR در وضوح 1080p محدود بودند، اما ماژولهای 4K اکنون به استانداردی در دستگاههای میانرده تا بالارده تبدیل شدهاند و گزینههای 8K در تجهیزات حرفهای در حال ظهور هستند.
رزولوشن بالاتر برای عملکردهای کلیدی AR/VR تحولآفرین است. به عنوان مثال، ماژولهای دوربین 4K در هدستهای پزشکی AR به جراحان این امکان را میدهند که اسکنهای آناتومیکی دقیق را با وضوح بیسابقهای بر روی بدن بیمار مشاهده کنند. در VR، رزولوشن بالاتر در حالت عبور (توانایی "دیدن از طریق" هدست به دنیای واقعی) اثر "دروازه صفحه" را از بین میبرد—یک اثر بصری دانهدار که مدتهاست دستگاههای غوطهور را آزار میدهد.
دامنه دینامیکی یک حوزه دیگر از پیشرفت است. ماژولهای دوربین AR/VR مدرن میتوانند تفاوتهای شدید در نور را مدیریت کنند، از نور خورشید در فضای باز تا محیطهای کمنور داخلی، بدون اینکه فیلمبرداری را بیش از حد روشن یا کمنور کنند. این برای تجربیات واقعیت ترکیبی (MR) حیاتی است، جایی که اشیاء مجازی باید به طور یکپارچه با دنیای واقعی ادغام شوند. شرکتهایی مانند سونی در این زمینه پیشرو هستند، با سنسورهای IMX890 جدید خود که 14 توقف دامنه دینامیکی را ارائه میدهند، که 27% بهبود نسبت به نسلهای قبلی است.
3. ادغام چند حسگری برای افزایش آگاهی محیطی
روزهای راهاندازی AR/VR با یک دوربین به پایان رسیده است. دستگاههای امروزی به ادغام چند حسگری متکی هستند - ترکیب دادهها از چندین دوربین، همراه با حسگرهای دیگر مانند شتابسنجها و ژیروسکوپها - تا درک جامعتری از محیط کاربر ایجاد کنند. این روند به دلیل نیاز به ردیابی دقیقتر، شناسایی بهتر اشیاء و غوطهوری روانتر به وجود آمده است.
یک هدست AR/VR با کیفیت بالا معمولاً شامل ترکیبی از انواع دوربینها است: دوربینهای RGB برای دید رنگی، دوربینهای عمق برای اندازهگیری فاصلهها و دوربینهای مادون قرمز (IR) برای ردیابی در نور کم. به عنوان مثال، Apple Vision Pro از 12 ماژول دوربین استفاده میکند، از جمله دو دوربین RGB 6MP، چهار دوربین عمق و سه دوربین IR، تا ویژگیهای محاسبات فضایی خود را فعال کند. با ترکیب دادههای این حسگرها، هدست میتواند حرکات چشم، حرکات دست و موقعیت بدن کاربر را با دقت زیر میلیمتر ردیابی کند.
ترکیب چند حسگری همچنین امکان نقشهبرداری پیشرفتهتری از محیط را فراهم میکند. SLAM (محلیابی و نقشهبرداری همزمان)، فناوریای که به دستگاهها اجازه میدهد محیطهای ناشناخته را در حین ردیابی موقعیت خود نقشهبرداری کنند، با استفاده از چندین دوربین به طرز قابل توجهی بهبود مییابد. با دادههای بهدستآمده از زوایای مختلف، الگوریتمهای SLAM میتوانند نقشههای ۳ بعدی دقیقتر و جزئیتری از فضاها ایجاد کنند که برای کاربردهایی مانند طراحی داخلی مجازی و آموزش AR صنعتی ضروری است.
4. طراحیهای کممصرف برای عمر طولانی باتری
عمر باتری همیشه یک نقطه ضعف برای دستگاههای AR/VR بوده است. ماژولهای دوربین یکی از پرمصرفترین اجزاء هستند، زیرا به طور مداوم دادهها را ضبط و پردازش میکنند. برای حل این مشکل، تولیدکنندگان در ماژولهای دوربین جدید خود طراحیهای کممصرف را در اولویت قرار میدهند—روندی که با افزایش قابلیت حمل دستگاههای AR/VR اهمیت بیشتری پیدا میکند.
چندین فناوری این تغییر را ممکن میسازند. یکی از آنها ترکیب پیکسلها است که دادهها را از چندین پیکسل ترکیب میکند تا مقدار پردازش مورد نیاز را کاهش دهد و در نتیجه مصرف انرژی را پایین بیاورد. به عنوان مثال، حسگرهای OV6211 شرکت OmniVision از ترکیب ۴ در ۱ پیکسل استفاده میکنند تا وضوح ۱۰۸۰p را با تنها ۵۰ میلیوات انرژی ارائه دهند، که نصف انرژی گزینههای غیر ترکیب شده است.
یک نوآوری دیگر نرخ فریم تطبیقی است. ماژولهای دوربین اکنون میتوانند نرخ فریم خود را بر اساس وظیفهای که در دست دارند تنظیم کنند—استفاده از 120fps برای بازیهای VR با حرکت سریع و کاهش به 30fps برای برنامههای AR ایستا مانند خواندن متن. این تنظیم دینامیک میتواند مصرف انرژی را تا 35% کاهش دهد، طبق آزمایشهای انجام شده توسط انجمن VR/AR.
مزایای ماژولهای دوربین کممصرف واضح است. کاربران عینکهای AR جدیدترین میتوانند اکنون تا 6 ساعت استفاده مداوم را با یک بار شارژ تجربه کنند، در حالی که این زمان تنها دو سال پیش 2-3 ساعت بود. برای هدستهای VR، عمر باتری طولانیتر به معنای وقفههای کمتر در طول جلسات بازی طولانی یا جلسات کاری است.
5. ادغام هوش مصنوعی برای پردازش هوشمند
هوش مصنوعی (AI) در حال انقلاب در تقریباً هر صنعت فناوری است و ماژولهای دوربین AR/VR نیز از این قاعده مستثنی نیستند. ماژولهای امروز به طور فزایندهای از چیپهای AI درون دستگاه برای فعالسازی پردازش هوشمند در زمان واقعی استفاده میکنند، که وابستگی به رایانش ابری را کاهش داده و زمان پاسخگویی را بهبود میبخشد.
ماژولهای دوربین مجهز به هوش مصنوعی در شناسایی اشیاء و درک صحنهها عالی هستند. به عنوان مثال، یک برنامه خردهفروشی AR میتواند از یک ماژول دوربین با هوش مصنوعی داخلی استفاده کند تا بهطور آنی محصولی را که کاربر در دست دارد شناسایی کرده و اطلاعات مرتبط (مانند مقایسه قیمتها یا نظرات) را بر روی شیء نمایش دهد. در محیطهای صنعتی، ماژولهای دوربین مجهز به هوش مصنوعی میتوانند نقصها را در ماشینآلات در حین بازرسیهای نگهداری راهنماییشده AR شناسایی کنند و تکنسینها را از مشکلات قبل از تشدید آنها مطلع سازند.
هوش مصنوعی همچنین تعامل کاربر را بهبود میبخشد. ماژولهای دوربین با هوش مصنوعی میتوانند حرکات دست و حالات چهره را بدون نیاز به کنترلکنندههای اضافی شناسایی کنند. ردیابی دست در متا کوئست ۳، که با دادههای دوربین پردازششده توسط هوش مصنوعی قدرت میگیرد، به کاربران این امکان را میدهد که اشیاء مجازی را با حرکات طبیعی مانند فشردن و کشیدن دستکاری کنند. این سطح از شهود با سیستمهای دوربین غیر هوش مصنوعی قبلی غیرممکن بود.
هوش مصنوعی در دستگاه همچنین به نگرانیهای حریم خصوصی پاسخ میدهد. با پردازش دادهها بهصورت محلی (بهجای ارسال آن به ابر)، ماژولهای دوربین خطر افشای اطلاعات حساس را کاهش میدهند. این یک نقطه فروش کلیدی برای راهحلهای AR/VR شرکتی است، جایی که امنیت دادهها اولویت بالایی دارد.
6. پیشرفتها در فناوری حسگری سهبعدی
حسگری 3D برای ایجاد تجربیات واقعی AR/VR اساسی است، زیرا به دستگاهها اجازه میدهد عمق و شکل دنیای واقعی را درک کنند. سالهای اخیر شاهد پیشرفتهای قابل توجهی در ماژولهای دوربین حسگری 3D بودهایم، با دو فناوری که در این زمینه پیشرو هستند: نور ساختاری و زمان پرواز (ToF).
سیستمهای نور ساختاری الگوهایی از نقاط یا خطوط را بر روی یک صحنه پروژه میکنند و از یک دوربین برای ضبط نحوهی تحریف الگو استفاده میکنند. این تحریف سپس برای محاسبه عمق استفاده میشود. اپل مدتهاست که از نور ساختاری در سیستم شناسایی چهره خود استفاده میکند و این فناوری اکنون در حال ورود به دستگاههای AR/VR است. نور ساختاری دقت بالایی (تا ۱ میلیمتر) ارائه میدهد اما به فاصله محدود است و معمولاً بهترین عملکرد را در فاصلههای کمتر از ۲ متر دارد.
تکنولوژی ToF، در مقابل، زمان لازم برای سفر نور از یک دوربین به یک شی و بازگشت آن را اندازهگیری میکند. این امکان را برای حسگری سهبعدی با دامنه طولانیتر (تا ۱۰ متر) فراهم میکند و در شرایط نوری مختلف به خوبی کار میکند. جدیدترین ماژولهای دوربین AR سامسونگ از تکنولوژی ToF برای ایجاد نقشهبرداری فضایی دقیق استفاده میکنند، که آنها را برای محیطهای VR بزرگ مقیاس مانند کنسرتهای مجازی ایدهآل میسازد.
یک توسعه جدید در حسگرهای ۳ بعدی، ادغام LiDAR (تشخیص و اندازهگیری نور) است. حسگرهای LiDAR که از پالسهای لیزری برای اندازهگیری فاصله استفاده میکنند، با دوربینهای سنتی ترکیب میشوند تا نقشههای ۳ بعدی فوقالعاده دقیقی ایجاد کنند. ماژول دوربین مجهز به LiDAR اپل ویژن پرو میتواند یک اتاق را در کمتر از یک ثانیه به صورت ۳ بعدی نقشهبرداری کند و به اشیاء مجازی اجازه میدهد تا با سطوح دنیای واقعی (مانند یک فنجان مجازی که روی یک میز واقعی قرار دارد) با واقعگرایی شگفتانگیزی تعامل داشته باشند.
نتیجهگیری: آینده ماژولهای دوربین AR/VR
روندهایی که ماژولهای دوربین AR/VR را شکل میدهند—کوچکسازی، وضوح بالاتر، ادغام چند حسگری، طراحیهای کممصرف، ادغام هوش مصنوعی و حسگری پیشرفته ۳D—همه به سوی یک هدف مشترک کار میکنند: ایجاد تجربیات AR/VR بیشتر غوطهور، شهودی و قابل دسترس. با ادامه تکامل این فناوریها، میتوانیم انتظار داشته باشیم که شاهد کاربردهای نوآورانهتری باشیم، از مراقبتهای بهداشتی و آموزش گرفته تا سرگرمی و کسبوکار.
برای مصرفکنندگان، این به معنای دستگاههای سبکتر و راحتتر با تصاویری است که با زندگی واقعی رقابت میکند. برای کسبوکارها، این به معنای ابزارهای قدرتمندتر برای آموزش، طراحی و تعامل با مشتری است. و برای صنعت AR/VR بهطور کلی، ماژولهای دوربین همچنان یک عامل حیاتی در نوآوری خواهند بود و مرزهای آنچه که فناوری غوطهوری میتواند به دست آورد را پیش خواهند برد.
به جلو که نگاه میکنیم، یک چیز واضح است: "چشمها"ی دستگاههای AR/VR تیزتر، هوشمندتر و کارآمدتر میشوند و این خبر خوبی برای هر کسی است که میخواهد وارد دنیای غوطهورتر شود.